ASKERLİK NEDENİYLE İŞTEN AYRILMA VE KIDEM TAZMİNATI

Kıdem tazminatı, yasada belirtilen asgari çalışma süresini dolduran işçinin iş sözleşmesinin,  yasada öngörülen hallerden biri ile sona ermesi halinde,  işçiye (ölümü halinde kanuni mirasçılarına ) işveren tarafından ödenmesi gereken bir miktar paradır.

Kıdem tazminatı eski 1475 sayılı İş Kanunun 14. maddesinde düzenlenmiş ve hangi sona erme hallerinde işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı belirtilmiştir.  Maddede belirtilen ve kıdem tazminatına hak kazandıran hallerden birisi de muvazzaf askerliktir.

İş kanununun 14. Maddesinin 1. Fıkrasına göre işçi “ muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla” iş akdini feshederse kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.

İşçinin muvazzaf askerlik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için;

1. Askerlik görevini yapmak için işten ayrılması,
2. Makul süre içerisinde askerliğini yapmak için birliğine teslim olması gerekir.

İş akdinin askerlik gerekçe gösterilmek suretiyle feshedilmesi, ancak aradan uzun bir süre geçmesine karşın askere gitmemiş olması işçinin sözleşmeyi bu amaçla bozmuş olup olmadığı sorusunu gündeme getirmektedir.  Yargıtay bu konuya ilişkin olarak “ Davacının işyerinden ayrıldıktan 14 ay sonra askere gittiği anlaşılmaktadır. Aradan geçen bu uzun süre dikkate alındığında, iş akdinin muvazzaf askerlik nedeniyle bozulduğunun kabulü mümkün değildir.” sonucuna varmıştır.

Ancak, işçinin iş akdini feshettikten 3 ay hatta 5.5 ay sonra askere gitmesi durumunda, sözleşmesinin muvazzaf askerlik nedeniyle feshedildiği yüksek mahkeme tarafından karara bağlanmıştır.

İşçi, işverene sözleşmeyi fesih dilekçesini ibraz ederken Askerlik Şubesi’nden alacağı askerlik sevk belgesini de ibraz etmekle yükümlüdür. Askerlik sevk belgesi olmaksızın yapılan fesihlerde işveren kıdem ödemekle yükümlü olmayacaktır.

Muvazzaf Askerlik Sebebiyle Fesihte Bildirim Süresi

Muvazzaf askerlik nedeniyle işçi tarafından iş akdinin feshedilmesi halinde işçinin bildirim sürelerine uyup uymayacağı ve uymadığı takdirde işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalıp kalmayacağı hususunda öğretide görüş birliği yoktur.

Ancak Yargıtayın yerleşmiş içtihadıyla paralel olan baskın görüş, işçinin bildirim sürelerine uymaksızın iş akdini feshedebileceği yönündedir.  Dolayısıyla önel verme zorunluluğu yoktur.

Bu sebeple askerlik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden işçi ihbar tazminatı almaya da hak kazanamayacaktır.

Bedelli Askerlik Kıdem Tazminatına Hak Kazandırır mı?

Bedelli askerlik halinde kişiler gerçek anlamda askerlik yapmadıkları için kıdem tazminatı talep edemeyeceklerdir.

Kısa Dönem Askerlik Sebebiyle Fesihte Kıdem Tazminatı

Yargıtay kısa dönem askerlik yükümlülüğünün de muvazzaf askerlik yerine geçtiği gerekçesiyle işçi lehine kıdem tazminatı hakkının doğacağını hükme bağlamıştır. Bu halde işçi kıdem tazminatı talep edebilecektir.

Askerden Dönen İşçinin Hakları

İşçi kıdem tazminatı almış olsa dahi, askerlik süresi bitiminden itibaren 2 ay içerisinde,  askere gitmek için ayrıldığı işverene başvurması halinde, işveren işçiyi aynı veya benzer işe tekrar almak zorundadır. Eğer uygun olan pozisyonda boş yer varsa derhal işe alımını yapmalıdır; uygun bir pozisyon yoksa işveren askerden dönmüş olan kişiyi boşalacak olan ilk işe o andaki şartlarla işe almak zorundadır.

İşveren askerden dönen işçisiyle tekrar iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, üç aylık ücreti tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İşçinin eski işyerinde tekrar işe başlaması durumunda, kıdem tazminatının ödenmiş olması sebebiyle kıdem tazminatı tekrar işe başladığı günden itibaren hesaplanacak; yıllık izin süresi ise işçinin iş yerindeki toplam kıdemi dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Av. Emine Bilge TÜRK– İstanbul Barosu