Bu yazımızda yanık tedavisi, birinci derece yanıklar, ikinci derece yanıklar, üçüncü derece yanıklar, elektrik ile ilgili yanıklar, kimyevi madde yanıkları, hafif yanıkların evde tedavisi, ağır yanıkların tedavisi, yanık anında ne yapılmalı ve yanığa hangi doktor bakar gibi konulardan bahsedeceğiz.

YANIKLAR

Ateş, güneş, kimyevi maddeler, ısıtılmış cisimler veya sıvılar, elektrik ve diğer nedenler yanıklara sebep olabilir. Yanıklar cilde ve vücut dokusuna yaptığı zarara göre sınıflandırılırlar. Bunlar;

• Üst deri (epiderm): Birinci derece yanık
• İkinci tabaka (derma): İkinci derece yanık
• Deri altı (subkutan doku): Üçüncü derece yanık

Yanıklar üç şekilde derecelenir;

1- 1.DERECE YANIKLAR

En hafif yanıklar, sadece cildin üst kısmının (epiderm) yandığı yanıklardır. Genelde cilt kızarır, ciltte kabarma olur ve acı duyulur. Yine de üst deri dıştan içe tümüyle yanmamıştır. Ellerin, ayakların, yüzün, kasıkların, kaba derinin önemli bir bölümü veya ana mafsallardan biri yanmadıkça bu tip bir yanık, hafif yanık olarak tedavi edilir.

2- 2.DERECE YANIKLAR

Cildin ilk tabakası tümüyle yanıp ikinci tabaka da yanında buna ikinci derece yanık denilir. Su toplamaları oluşur ve cilt aşırı derecede kırmızı bir görünüm alır. Ciltte benekleşme olur. Bunların yanı sıra görülen diğer semptomlar ise, şiddetli bir ağrı ve şişmedir. Eğer ikinci derece yanık olan bölgenin genişliği 5 cm civarında bir bölgenden daha geniş değil ise acil durumlarda evde tedavi edilebilir. Eğer yanık daha büyük ise en yakın sağlık kuruluşuna en kısa zamanda başvurmanız önerilir.

3- 3.DERECE YANIKLAR

En ciddi yanıklar cildin üçüncü tabakasını kapsayan yanıklardır. Yani üçüncü derece yanıklardır. Yağ, sinir, adale ve hatta kemikler bile etkilenmiş olabilir. Ekseriyetle kömür veya kuru beyaz görünen kısımları vardır. Şiddetli ağrı olabilir,  ama sinirlerdeki tahribat çok büyükse ağrı olmayabilir.

Yanıklar bu şekilde sıralanır. Elektrik ve kimyevi madde yanıklarına geçelim. İlk olarak;

ELEKTRİK İLE İLGİLİ YANIKLAR

Elektrik yanıkları kesinlikle bir hekim tarafından muayene edilmelidir. Elektrik yanığı ufak görülebilir, fakat cilt altındaki dokuya kadar uzanmış bile olabilir. Vücuttan geçen elektrik yüksek olunca, kalp atışlarında bozukluk, kalbin durması veya içte diğer tahribatlar olabilir. Bazı durumlarda elektrik çarpması ile ilgili sarsıntı kişiyi sıçratabilir ve düşürebilir. Bu da kırık, çıkık olmasına veya buna bağlı başka sorunlara yol açabilir.

KİMYEVİ MADDE YANIKLARI

Yaşadığımız bu dönemde kimyasal maddelerde çok ciddi artış olduğunu hepimiz biliyoruz. Durum böyle olunca da kimyasal maddelerin neden olduğu tahribatlar bir hayli artmış durumda. Bazı kimyasal maddelerde tahrişler ve yanıklar oluşabilir. Şimdi kimyasal madde yanığında ne yapılmalı ona bakalım;

KİMYASAL MADDE YANIKLARININ TEDAVİSİ NASIL OLUR?

• Yanığa neden olan kimyevi maddeyi temizlemelisiniz. 20 dakika veya daha uzun bir süre soğuk su ile cildin üzerindeki kimyevi maddeleri yıkayın.
• Eğer kimyasal maddeden yanık olan kişi baygınsa, rengi soluk ise veya belirgin bir biçimde hızlı ve kesik nefes alıyorsa ona şok tedavisi yapın.
• Kimyasal maddeye bulaşmış giysi, takı varsa çıkarın.
• Yanık bölgeyi kuru steril bir sargıyla veya temiz bir kumaşla sarın.
• Yanan bölgenin yıkanmasından sonra yaralı olan kişi ağrının arttığından şikayet ederse üç beş dakika daha tekrar soğuk suyla yıkayın.

Bu tip hafif yanıklar genelde daha fazla müdahale gerektirmeksizin iyileşir. Diğer yandan eğer kimyevi maddenin neden olduğu yanık cildin üst tabakasını geçmiş ikinci derece yanık ise ve çapı yaklaşık 50 cm’den fazla bir bölgeyi kapsıyorsa veya bu yanık deride, ayaklarda, yüzde, kasıkta ise acilen tıbbi yardım isteyin.

GÖZE KİMYASAL MADDE GELİRSE NE YAPILMALIDIR?

En hassas organlarımızdan biri olan gözlerimize kimyasal maddeler sıçrarsa veya kimyasal maddeler gelirse derhal müdahale edilmesi gerekir. Aksi durumda gözlerinde kalıtsal tahribatlar oluşabilir.

• Göze kimyasal madde bulaşırsa veya sıçrarsa derhal gözlerinizi suyun altına tutun.
• Herhangi bir temiz suyla ile yıkayın.
• Gözleri akan suyla beraber en az 20 dakika yıkamaya devam edin.
• Yıkama işlemi bittikten sonra göz kapaklarınızı kapatın
• Göz kapaklarınızı sıkmadan nemli temiz bir bezle örtün.
• Hemen ardından en yakın sağlık birimine başvurun.

HAFİF YANIKLARIN EVDE TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Hafif yanıklar nasıl geçer, hafif yanık tedavisi nasıl olur, hafif yanıkların evde tedavisi nasıl olur sorularının cevabı ise;

• Hafif yanık olan ciltte yarılmalar yoksa soğuk suya tutun veya soğuk su dolu bir kabın içine batırın.
• Yanan bölgeyi 2 veya 5 dakika arasında su altında tutun.
• Belli bir müddet suyun altında veya su içinde tuttuktan sonra yanığı steril bir sargı beziyle veya temiz bir kumaşla sarın.
• Aspirin veya parasetemol (doktor kontrolü olmadan asla ilaç kullanmayın) ağrıyı dindirebilir.
• Genellikle hafif yanıklar daha fazla müdahale gerekmeden iyileşirler.
• Yine de eğer ikinci derece yanık çapı ortalama 5 cm’den fazla olan bir yayılmışsa en yakın sağlık kuruluşuna uğrayın.

AĞIR YANIKLARIN TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Ağır yanıkların tedavisi çok önemlidir. Ağır yanıkların tedavisinde ilk yardım hayati önem taşır. Ağır yanık esnasında ilk olarak;

• Yanığa sebep olan maddenin söndürüldüğünden veya uzaklaştırıldığından emin olun. Eğer giysiler alev almış ise, o kimsenin koşmasına izin vermeyin. Kişinin koşması tamamen ateşi güçlendirir. Alevleri suyla söndürün veya yanan kişiyi yerden bir battaniye ile veya mont ile sarın. Derhal 112 acil yardımı arayın.
• Yanık giysileri çıkarmaya çalışmayın. Sağlık ekibi gelmeden kişinin üzerindeki giysilere karışmayın.
• Yanan kişinin nefes alıp almadığını kontrol edin. Nefes alış verişi durmuşsa suni teneffüs yapın.
• Eğer solunumda problem yoksa yanık bölgenin üstüne serin, nemli bir steril bez ile veya temiz bir kumaşla örtün. Battaniye ve havlu kullanmayın. Yanık genişse çarşaf örtebilirsiniz.
• Merhem sürmeyin.
• Su toplamış yanıkları patlatmaya çalışmayın.
• Acil tıbbi yardımın gelmesini bekleyin.

Yanığa Hangi Doktor Bakar?

Yanığa hangi doktor bakar ve yanığa hangi bölüm bakar sorusu yanık anında insanların aklını kurcalayan bir sorudur. Yanık için hastanelerin plastik, estetik ve rekonstrüktif cerrahisi bölümünden randevu alınmalıdır.

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Parasetamol

https://tr.wikipedia.org/wiki/Yan%C4%B1k