Dünya Astım Günü her yıl Mayıs ayının ilk haftası içinde değişik etkinliklerle kutlanarak toplum ve sağlık çalışanları için eğitim ve farkındalık oluşturulmaya çalışılmaktadır. Allerjik Hastalıklar ve İmmünoloji ile Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk, Dünya Astım Günü’nde astım hastalarına önemli bir uyarı yaparak, “Astım diğer kronik hastalıklar gibi bir kronik bir hastalıktır. Birkaç kutu ilaç kullanmakla hastalık kesinlikle geçmez, belli aralıklarla kontrol muayeneleri gerekir. Doktor muayenesi ve gerektiğinde ilaç kullanılarak hastalığın tam kontrolü ise mümkündür” dedi.
Astım hastalığının başlıca dört ana belirtisi vardır. Bu belirtiler; kronik öksürük (genellikle balgamsız), nefes darlığı, hışıltılı solunum (kedi mırıltısı veya kapı gıcırtısı gibi) ve göğüs kafesinde baskı hissidir. Bu belirtiler kronik yani uzun süreli ise o zaman siz astım hastası olabilirsiniz. Astım görülme durumu ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilmektedir. Avrupa’da %5-10, Ülkemizde çocuklarda %5-10, erişkinlerde ise %2-6 oranında astım hastası bulunmaktadır.
Evet Astımsınız!
Eğer sizde nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum ve göğüste tıkanıklık yakınması varsa “astım hastası” olabilirsiniz. Bazen bu dört ana belirtinin hepsi bir arada görülürken bazen de bir iki tanesi birlikte olabilir. Sadece öksürük ve/veya hışıltılı solunum astım belirtisi de olabilir. Tanıyı kesinleştirmenin en önemli aşaması da Göğüs Hastalıkları Uzmanı muayenesidir. Özellikle;
- Bu dört belirtinin (nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum ve göğüste tıkanıklık hissi) hepsi veya en az bir-iki tanesi sizde varsa
- Egzersiz sonrası öksürük ya da hışıltılı solunum oluyorsa
- Gece veya sabaha karşı nefes darlığı veya diğer belirtilerle uyanıyorsanız
- Ataklar dışında kendinizi genellikle iyi hissediyorsanız
- Soğuk algınlığınız sıklıkla “göğsünüze iniyor” ve belirtileriniz artıyorsa
- Belirtiler kendiliğinden ya da astım ilaçları ile düzeliyorsa
- Ailenizde astımlı ya da allerjik hastalığı bulunan bireyler varsa
- Polen, ev tozu akarı, hayvansal yünlüler, mantar sporu gibi allerjilerden biri sizde varsa
- Hastalık belirtileri kronik yani tekrarlayıcı ise, o zaman astım hastası olma olasılığınız yüksektir. Muayene olarak tanıyı kesinleştirebilirsiniz.
Astım değilsiniz
- Bu dört belirti (nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum ve göğüste tıkanıklık hissi) sizde yoksa
- Bu belirtilerin bir kısmı enfeksiyon geçirme durumlarında (sinüzit, boğaz enfeksiyonu, bronşit gibi) oluyor ve kısa sürede geçiyorsa
- Sabaha karşı nefes darlığı veya diğer belirtilerle uyanmıyorsanız
- Aile bireylerinde astım ve/veya allerjik bir hastalığı olan kişiler yok ise
- Daha önce doktorlarca size astım tanısı konmadı ve astım ilaçları kullanılmadıysa
- Egzersizle yakınmalarınız olmuyorsa, kokulu ortamlar ile nefes darlığı gelişmiyor ve öksürmüyor iseniz sizde çok büyük olasılıkla astım hastalığı yok denilebilir.
Astım hastası olmaya adaysınız
Yaşadığımız ortam her birey için astım oluşturmaya potansiyel özellikle içermektedir. Allerjenler, irritan maddeler ve kimyasalların çokluğu, hava kirliliği, kalabalık yerlerde yaşanması nedeniyle sık hastalık geçirme bazı duyarlı kişilerde astım hastalığı oluşturma potansiyeline sahiptir.
Eğer;
– Aile bireylerinde astım ve allerjik hastalıkları olan kişiler varsa
-Sigara içiyorsanız
-Allerjik nezleniz (rinit) varsa
-Allerji testinizde allerji saptandı (polen, ev tozu akarı, hayvansal yünlüler, mantar sporu vs.) ise
-Kronik öksürüğünüz var ve bunun nedeni açıklanamıyorsa (yani reflü, sinüzit, enfeksiyon vs. yok ise)
-Kronik öksürüğünüz var ve bunun tedavisi olarak doktorunuz size astım ilaçlarını kullandırıyor ve bu ilaçlarla çok rahatlıyorsanız,
Sizi uyarıyoruz! Siz Astım Hastası olmaya adaysınız. Belki de astımınız başladı, ancak hafif belirtiler olduğu için şu an hissetmiyor olabilirsiniz. Lütfen, panik yapmayın. Yapmanız gereken tek şey Uzman Doktor muayenesi olmanız ve astım yönünden incelenmenizdir (Allerji testleri, Akciğer filmi, Solunum Fonksiyon Testi ve bazı diğer tetkikler).
Astım Hastalarının dikkat etmesi gerekli kurallar
- Göğüs Hastalıkları/Allerji ve İmmünoloji Uzmanı kontrolünde olunuz
- Doktorunuzca verilen astım ilaçlarını önerildiği doz ve sürelerde kullanınız
- Sigara içmeyiniz
- Aşırı parfüm kullanmayın, kokulu temizlik ürünlerinden uzak durmaya çalışınız
- Grip aşısını her yıl olmayı unutmayınız
- Astıma eşlik eden hastalığınız varsa mutlaka tedavi olunuz
- Risk faktörleriniz varsa onlarla mücadele etmeyi unutmayınız
- Mesleğiniz astım için riskli ise iş değişikliği yapınız
- Hastalandığınız zaman tedavi olmayı geciktirmeyiniz
- Astım belirtileri az bile olsa varsa mutlaka doktorunuza muayene olunuz
- Astım ilaçlarını rahatlar rahatlamaz bırakmayınız, doktorunuzun önerdiği sürece mutlaka kullanınız
- Hafif astım eğer tedavi ve takip edilmezse Ağır astım haline dönebileceğini unutmayınız
- Yetersiz tedavi astımınızın Ağır astım haline dönmesinde önemli olduğunu unutmayınız
- Soğuk algınlığı olunca hastalık göğsünüze iniyor ya da iyileşmesi 10-15 günden uzun sürüyorsa astım ilaçları kullanma gereksinimiz var gibidir. Mutlaka Göğüs Hastalıkları Uzmanı’na muayene olunuz
- Astım ilaçlarının yan etkileri veya zararları yok denecek kadar azdır. Bu ilaçları kullanmaz iseniz astımınız ağırlaştığında kullanmadığınız ilaçların belkide binlerce kat dozda bu ilaçları kullanmak zorunda kalabileceğinizi unutmayınız
- Allerjik hastalık belirtileri varsa mutlaka Allerji testi olunuz. Allerjiniz tespit edildi ise allerjenlerden korunma önlemlerini mutlaka alınız.
Dünya Astım gününde Allerjik Hastalıklar ve İmmünoloji ile Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk özet olarak şunları söylemektedir; “Astım kronik bir hastalıktır. Hastalık tamamen geçmiyor ancak tedavisi vardır. Astım ilaçlarını düzenli kullanarak hastalığınızı “tam kontrol” altına alabilirsiniz. Astımda ilaç kullanmaktan çok doktorlarca önerilen ilaçları kullanmamaktan korkunuz. İlaçlar zararlı diyerek ilaçları kullanmamak çok daha zararlıdır. Tedavi olunmazsa hastalık daha ağırlaşabilir hatta atak sırasında yoğun bakımlık olunabilir. Bu yüzden astım hastaları ilgili uzmanlarca belli aralıklarla muayeneden geçirilmelidir.”
Astım tedavisinde amaç; hastaların mümkün oldukça yakınmalarının olmaması, günlük kişisel ve mesleğinin gereği olan iş ve görevleri kısıtlanma olmadan yapabilmesi, hastalığa bağlı iş ve okul devamsızlığının olmamasıdır. Hastalığın seyrini değiştirebilecek, hastalığı tam olarak ortadan kaldırabilecek bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak hastalık ilaç kullanılarak “tam kontrol” altına alınabilmektedir. Zaten yaşamın genel kuralı ve hedefi de sorunsuz bir hayat yaşayabiliyor olmak değil midir?
Allerji ve İmmünoloji Uzmanı
Göğüs Hastalıkları Uzmanı