Coronavirüsler (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) gibi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir. 2019 yılı sonunda tüm dünyanın haberdar olduğu Yeni Coronavirüs Hastalığı (COVID-19) hayatımızı adeta altüst etmiştir.
İnsanlarda Coronavirüs’ün neden olduğu hastalık spektrumu basit soğuk algınlığından ciddi Akut Solunum Sendromu’na (SARS) kadar değişkenlik gösterebilmektedir. Hastalık kişilere göre de farklı semptomlar gösterip çeşitli derecelerde solunumsal, mide barsak sistemi, karaciğer, böbrek ve nörolojik tutulumlarla seyreden klinik tablolara neden olabilmektedir. Bu nedenle Coronavirüs Hastalığı ile bazı hastalıkların belirtileri kolayca birbiri ile karışabilir. Yazımızda Coronavirüs Hastalığı ile karışabilen diğer hastalıklar anlatılıp ayırıcı özellikleri belirtilecektir.
Coronavirüse bağlı başlıca hastalık belirtileri; yüksek ateş, kuru öksürük, vücut ağrıları, halsizlik, kırgınlık, balgam, nefes darlığı, boğaz ağrısı, koku almada bozukluk, ağızda tat bozukluğu, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtileri olabilir. En sık görülen belirtileri ise; yüksek ateş, öksürük, nefes darlığı ve yorgunluktur. O yüzden bir hastada yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı varsa Coronavirüs Hastalığı yönden dikkat edilmelidir.
Bahar mevsimleri süresince atmosferde ve soluduğumuz havada birçok polen çeşidi bulunmaktadır. Bahar allerjisinin etkilediği alan ve organa göre değişik bahar allerjisi çeşitleri gözlenmektedir. Başlıcaları; Saman nezlesi (Allerjik nezle=Allerjik rinit), Allerjik astım, Allerjik dermatit (deri allerjileri), Allerjik konjuktivit ve Besin allerjileridir. Saman nezlesinin başlıca belirti ve bulguları; burun tıkanıklığı, dışa veya içe burun akıntısı, hapşırma ve burun-geniz kaşıntısıdır. Bazı hastalarda gözlerde kızarıklık ve kaşıntıda görülebilmektedir. Allerjik nezlesi olanlarda geniz akıntısı sıkça görülmekte olup geniz akıntısına bağlı öksürük önemli bir belirtidir.
Coronavirüs Hastalığında öksürük, nefes darlığı yakınmalarının sık görülmesi bazı allerji hastalarında Allerji ile Coronavirüs Hastalığının karışmasına neden olabilir. Bazı allerji hastaları Coronavirüs Hastası olma korkusu ile sağlık kuruluşlarına müracat edebilmektedir. Bu durumun yaşanmaması için Allerji hastalarının Allerji Uzmanı kontrolünde bahar mevsimine girdiğimiz bu dönemde allerji ilaçlarını düzenli kullanmaları ve allerjiden korunma yöntemlerine azami dikkat etmeleri önerilir.
Bahar mevsiminin gelmesiyle birlikte, özellikle polenlere karşı allerjik nezle ve göz allerjisi olanların Coronavirüs enfeksiyonuna daha kolay yakalanma olasılığı vardır. Bunun nedeni ise; polen allerjisi olanlarda özellikle polenlerin ortaya çıktığı bu günlerde, sık sık elini burun ve gözüne götürmesi ve hapşırmasıdır. Bu nedenle Hijyen kurallarına aşırı dikkat gerekir.
Allerji kronik bir hastalıktır. Kronik hastalıklarda düzenli doktor kontrolü, gerektiğinde uzun süreli ilaç kullanımı ve allerjenlerden azami korunma temel konulardır. Bu konulara dikkat ettikçe allerji yakınmaları ve ilaç kullanımı büyük oranda azalır.
Coronavirüs (Covid-19) grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi hastalıklarla benzer belirtiler gösterebilir. Coronavirüsün diğer mevsimsel hastalıklardan en önemli farkı; yüksek ateşle birlikte seyreden kuru öksürük ve nefes darlığının olmasıdır. Üst solunum yollarında görülen grip, nezle gibi mevsimsel hastalıkların gösterdiği belirtiler Coronavirüs ile karıştırılmamalıdır. Birbiriyle karıştırılmaması gereken bu belirtilerde özellikle yüksek ateş grip ve Coronavirüste görülmektedir. Baş ve boğaz ağrısı; nezle ve gripte görülüyorken, öksürük ise grip ve mevsimsel allerjilerde ortaya çıkmaktadır.
- Coronavirüs’ün başlıca ana belirtileri öksürük, ateş ve nefes darlığıdır. Bu belirtilere sahip olan bir kişide kolayca Coronavirüs kuşkusu duyulabilir.
- Coronavirüs öncelikle ateş ile başlar, grip ve soğuk algınlığında ise ateş ilk belirti olarak görülmez. Bu hastalıklar burun akıntısı ile başlar ve devamında başlayan ateş kısa sürelidir.
- Coronavirüste kuru öksürükten birkaç gün sonra nefes darlığı başlarken, Grip ve Soğuk algınlığında nefes darlığı nadiren görülmektedir.
- Her iki hastalıkta da ani başlayan ateş, öksürük ve halsizlik görülür. Fakat iki hastalığı birbirinden ayıran en önemli fark; gripte nefes darlığı görülmezken, Coronavirüste nefes darlığının görülmesidir.
- Coronavirüste ateşle birlikte erken belirti olarak kuru öksürük görülürken Grip veya Soğuk algınlığının erken belirtileri olarak burun akıntısıyla birlikte balgamlı öksürük görülür
- Mevsimsel allerjik nezlede hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanması, burun ve geniz kaşıntısı ile gözlerde kızarıklık ve kaşıntı görülürken Coronavirüste bu belirtiler gözlenmez.
- Coronavirüste halsizlik ve kırgınlık sıklıkla görülürken Grip ve Soğuk algınlığında kas ağrıları fazlasıyla görülmektedir.
Astım hastalığının başlıca belirtileri; öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum ve göğüste baskı hissidir. Bu hastalarda ilaveten allerjik nezle belirtileri de olabilir. Eğer allerjik astım varsa bu hastaların yaklaşık yüzde 80’inde allerjik nezle de vardır. Astımı olanlar daha öncede benzer yakınmalara sahip olduklarından muayenede yapılacak detaylı sorgulama ile astım kolayca anlaşılabilir. Coronavirüse bağlı hastalık belirtileri ise yüksek ateş, kuru öksürük, vücut ağrıları, halsizlik, kırgınlık, balgam, nefes darlığı, boğaz ağrısı, koku almada bozukluk, ağızda tat bozukluğu, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtilerdir. Bu belirtilere bakarak hastanın astım atağı geçirip geçirmediği veya Coronavirüs Hastası olup olmadığı ayırt edilebilir. Ancak enfeksiyon geçiren astım hastalarında da yüksek ateş olabileceği unutulmamalıdır.
Astım kronik bir hastalıktır. Kronik hastalıklarda düzenli doktor kontrolü, gerektiğinde uzun süreli ilaç kullanımı ve allerjik astımı olanlarda ise allerjenlerden azami korunma temel konulardır. Bu konulara dikkat ettikçe astım yakınmaları ve ilaç kullanımı büyük oranda azalır. Bir diğer önemli konu da Coronavirüsten korunma ve yetkili makamların uyguladığı yasaklardan dolayı eve tıkalı kaldığımız bu günlerde Hijyen adına sık kullanılan; Kolonya kullanımı, Antiseptik kullanımı, Çamaşır suyu kullanımı, Deterjan kullanımı, evlerin havasız kalması, ev tozu akarına daha fazla maruziyet gibi nedenlerle bazı astım hastalarının yakınmalarının daha çok olduğu bir gerçektir. Çünkü bu etkenler astımı tetikleyen önemli nedenler arasında yer almaktadır.
KOAH’da en sık görülen yakınmalar; nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Bu belirtiler, uzun zamandır devam eder ve genellikle zamanla kötüleşir. Kronik öksürük genellikle ilk belirtidir. İki yıldan uzun bir sürede, yılda üç aydan fazla süren ve balgam üretiminin eşlik ettiği duruma “Kronik Bronşit” denir. Coronavirüs Hastalığı akut bir hastalıktır ve yakın zamanda gündeme gelmiştir. Oysa KOAH ve Kronik bronşit belirtilerine bakıldığı zaman bu belirtilerin çok uzun süredir tekrarladığı görülecektir. KOAH’da ana belirtiler nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Yani Coronavirüs Hastalığı belirtilerinden oldukça farklıdır. Ancak enfeksiyon geçiren KOAH hastalarında da yüksek ateş olabileceği unutulmamalıdır. KOAH hastalığı kronik ve sıklıkla ileri yaş grubunu tutan bir hastalık olması ve Coronavirüs’ün bu grup hastaları sık ve ağır olarak etkilemesi KOAH hastalarının biraz daha dikkatli olmasını gerektirmektedir. Eğer KOAH hastaları bu dönemde ilaçlarını düzenli alır, enfeksiyon geçirmemeye dikkat eder ve sosyal mesafe kurallarına tam uyulması ile hastalık bulaştırma potansiyeli olan kişilerden uzak durulursa hastalanma sıklıkları oldukça azalacaktır.
Bir diğer önemli konu da, Coronavirüsten korunma ve uygulanan sağlığımızı koruma yasaklarından dolayı evde daha fazla kalmamız nedeni ile bu günlerde Hijyen adına sık kullanılan; Kolonya kullanımı, Antiseptik kullanımı, Çamaşır suyu kullanımı, Deterjan kullanımı, evlerin havasız kalması gibi nedenlerle bazı KOAH hastalarının yakınmalarının daha çok görüldüğü bir gerçektir. Çünkü bu etkenler KOAH’ı tetikleyen önemli nedenler arasında yer almaktadır.
KOAH kronik bir hastalıktır. Kronik hastalıklarda düzenli doktor kontrolü, gerektiğinde uzun süreli ilaç kullanımı ve KOAH’ı tetikleyen faktörlerden azami korunma temel konulardır. Bu konulara dikkat ettikçe KOAH yakınmaları ve ilaç kullanımı büyük oranda azalır.
- Sosyal mesafe kurallarına uyun
- Sağlık personellerinin uyarılarına uyun
- Öksüren ve hapşıran insanlardan uzak durun
- Solunum yolları enfeksiyonu olanlardan uzak durun
- Hapşırma ve öksürme kurallarına uyun
- Hastalıktan korunmak için maske kullanın
- Hijyen kurallarına dikkat edin, bolca ellerinizi yıkayın
- Yıkanmamış ellerle ağız, burun ve gözlerle temas etmekten kaçının
- Uyku düzeniniz olsun
- Beslenmenize dikkat edin
- Stresli olmamaya çalışın
- Hastalık belirtilerine sahip iseniz en yakın hastaneye başvurun.
Özet olarak; Coronavirüs Hastalığı ile mevsim geçişlerinde gördüğümüz nezle, grip, basit soğuk algınlığı belirtileri ile Astım ve KOAH hastalığı belirtileri başlangıçta birbirine benzeyebilmektedir. Coronavirüs Hastalığı da virüslerle ortaya çıkan ve soğuk algınlığı ile grip benzeri bulgulara yol açan bir hastalıktır. Öncelikle grip ve soğuk algınlığında ne yapıyorsak onu yapmamız gerekmektedir. Yani doktor muayenesi ile tanının konması, tedavinin uygulanması, istirahat etmek, başkalarına bulaştırmamaya gayret etmek ve düzenli beslenerek iyileşmeyi beklemektir. Modern toplumda yapılması gereken en önemli şey herhangi bir hastalık durumunda mutlaka doktor muayenesinin yapılmasıdır. Yapılacak muayene ve birkaç tahlilden sonra hastalık tanıları konularak çoğu zaman hastalar kolayca iyileştirilebilir.
Prof.Dr. Sami Öztürk
Allerji ve İmmünoloji
Göğüs Hastalıkları Uzmanı