KABIZLIK NASIL GEÇER?

Bu makalemizde kabızlık nasıl geçer sorusuna cevap arayacağız. İlk olarak;

KABIZLIK (KONSTİPASYON) NEDİR?

Kabızlık, en sık görülen dışkılama(defekasyon) bozukluklarındandır. Kabızlık, dışkının kalın bağırsakta yavaş ilerlemesi, sert ve seyrek olması, dışkılamada düzensizlik ve dışkılamanın zor olması durumudur. Haftada 3-11 kez defekasyon normal kabul edilirken kabızlık yaşayan kişilerde haftada 2 veya daha az ve güçlükle defekasyon vardır.

Kabızlık Kimlerde Görülür?

Yetişkin bireyler için değerlendirmek gerekirse,  kabızlık, gençlerden çok 65 yaş ve üstü bireylerde daha çok görülmektedir. Çocuklarda da yaygın olarak görülmekte olup çocuk kliniklerine yapılan başvuruların %3 ünden kabızlık sorumludur. Ve  %3 azımsanmayacak bir yüzdedir.

Kabızlığın Nedenleri Nelerdir?

1. Sıvı alımının veya lifli besinlerin yetersiz alımı ve çocuklarda aşırı süt alımı(burada kastedilen anne sütü değildir lütfen dikkat!!!)
2. Zayıflamış bağırsak alışkanlıkları
3. Sistemik hastalıklar: Hipotiroidizm (otoimmün haliyle Hashimoto), Hiperparatiroidizm, Diabetes Mellitus gibi metabolizmayı yavaşlatan hastalıklar…
4. İlaç tedavileri: Diüretikler, Narkotikler, Kalsiyum Kanal Blokörleri, Nonsteroidal Antienflamatuarlar, Kalsiyum ve Demir Preparatları gibi…
5. Yapısal anormallikler: Anal Fissür, Rektal Prolapsus, İdiopatik Megarektum, Kolonda Kitle gibi…
6. Kolon geçişinde yavaşlama : İdiopatik, Psikojenik, Yeme Bozuklukları
7. İrritable Bağırsak Sendromu
8. Defekasyon ihtiyacı oluştuğunda bunu ertelemek veya ihmal etmek, hareketsizlik ve yorgunluk gibi durumlar

Kabızlık Nasıl Oluşur?

Kabızlığın nasıl oluştuğu kesin değildir. Fakat kolon içeriğinin hareketlerini kolaylaştıran mukozal sekresyonlarda azalma, miyoelektrik aktivitesi (bağırsak kas hareketleri) veya defekasyon sürecinde bir engelin neden olabileceği düşünülmektedir.

Çocuklarda Kabızlık

Süt çocukluğu döneminde (yani anne sütüyle beslenen 1-12 ay çocuklarda) nadirdir. Fakat genellikle inek sütüne geçiş veya aşırı süt tüketimi nedeniyle görülmektedir. Oyun çocukluğu döneminde yanlış tuvalet eğitimi uygulamaları çocuğunuzu kabızlık yönünden olumsuz etkileyebilmektedir.  Çocukta anal fissür olması veya dışkının sert olması da korku yaratarak  tuvalete gitmesini reddetmesine sebep olabilir. Okul döneminde de okullarda tuvaletlerin güvenli olmaması, temiz olmaması, tuvalet kağıdının bulunmaması nedenlerinden çocuk tuvaletini okul bitene kadar tutabilir sonuçta kabızlık gelişmesi tetiklenmiş olur.

PEKİ YA TELEVİZYON REKLAMLARI???

Çocuklardaki tuvalet korkusunu reklamlar başlatabilir. Mesela; tuvalet temizleyici reklamlarında tuvaletten birçok korkunç görünümlü canavar ve mikrop çıkmaktadır. Çocuk bunları gerçekte varmış gibi algılayabilmektedir. Tuvalete gitmekten korkup tuvaletini uzun saatler tutabilmektedir.

Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

• İştahta azalma
• Bulantı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Distansiyon(şişkinlik)

Rektal muayenede sert dışkı ele gelir. Kabızlığa bağlı fekal tıkaç, hipertansiyon, megakolon, hemoroid ve fistüller görülebilir.

Kabızlık Tanısı

Hekiminizin sizden alacağı geçmiş benzer öykülerinizi, fizik muayenede tespit ettiği bulgularla ve çekilecek batın(karın) filminizle gaz veya dışkı ile genişlemiş olan kolonu kısa zamanda tanılayabilir. Durum çocuk hastalar için de bu şekilde anlaşılabilir. Nedenin anlaşılması için her zaman öncelikle kabızlığın organik nedenleri olup olmadığı araştırılır. Organik nedenli değilse yetişkinde de çocukta da beslenme izlenebilir. Dikkat etmemiş ve hem aşırı katı ve posasız beslenmiş, yetersiz sıvı almış olabilirsiniz. Çocukta ayrıca dışkının kıvamı, dışkılama sıklığı, tuvalet eğitimi sorgulanabilir.

Kabızlığın Tedavisi 

Kabızlık, bağırsak boşaltımının düzenli yapılması ve diyetin düzenlenmesi gibi kombine terapiler ile tedavi edilebilir. Sertleşen dışkının boşaltılmasında lavmanlar, oral(ağızdan) ilaçlar ve suppozituvarlar başarılı tedavi sağlamaktadır. Diyette lifli gıdaların ve sıvı alımlarının arttırılması önem taşımaktadır.

Kabızlığı Önlemek Ve Engellemek İçin Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Her zaman için her yazdığım konuda önceliği sorunu önlemeye ondan korunmaya yönelik önerilerde bulunmaya çalışıyorum. Sizin de uygulamadaki önceliğiniz bu olmalıdır. Bir sorunu yaşamadan önlemek yaşam kalitenizi yükseltir. Dikkat edin.

• SU

SUSAYINCA SU İÇİLİR DİYE BİR KURAL YOKTUR!!!

Su insan sağlığı ve metabolizması için öyle önemlidir ki, yerini hiçbir içecek dolduramaz. İster susayın ister susamayın, gün boyu en az 1,5 litre su içmeyi ihmal etmemelisiniz. Suyu ılık veya sıcak içmelisiniz ki kabızlık durumunda etkili olsun. Aksi halde soğuk su ve başka soğuk içecekler kabızlığa neden olur. Kabızlığa karşı da her öğünde sofradan kalkmadan önce son olarak 2 bardak su içme alışkanlığı edinmek, kabızlığın çözümünde önemli bir destekleyicidir. Bu alışkanlığı kazanarak vücudunuzun ihtiyacı olan su miktarını almak için düzen oluşturmuşta olursunuz.  Dışkıyı atamamak demek aynı zamanda toksinleri atamamak karaciğere de yük olmak demek, kanın da temizlenmemesi demek. Su içmeyi ihmal etmeyin. Su tüm bedenin sağlığı için koruyucu bir nimettir.

• YETERİNCE LİF İÇEREN BESİNLER

Neden lifli gıdalar tüketmelisin? Bağırsakların dışkıyı kolaylıkla atabilsin diye düzenli bağırsak hareketine ihtiyacı vardır. Aksi durumda dışkı hareketsiz bağırsaklarda ilerleyemez.

Tüketebileceğiniz Baharatlar

Ketentohumu, sinameki(toz halde) ve rezene fayda sağlayabilir. Ketentohumu, günde ortalama 1 çorba kaşığı kadar ve ağızdan tüketmek uygundur. Ketentohumunu un gibi incecik öğütülmüş halde değil de, iri halde tüketmek çok daha uygundur.

• Bitki Çayları

Bahsedilen baharatları bitki çayı şeklinde içmek fayda sağlayabilir. Rezene ve sinameki karıştırılıp birlikte çay yapılıp içildiğine faydalı olabilir. Sinamekiyi tek başına içerseniz bağırsakları olumsuz etkileyebilir. Karın ağrısı ve gaz yapabilir. Bu nedenle ikisini birlikte çay olarak tüketmelisiniz.

• Sebzeler

Baklagiller, pancar, ıspanak, lahana, kızılcık, kereviz, kabak, bakla, bamya, enginar, pırasa, yeşil fasulye, yeşil lifli yapraklı sebzeler

• Meyveler

Çiğ haldeki; elma, üzüm, avokado, erik, kuru haldeki; mürdüm eriği, kayısı, tatlı trabzonhurması, dut, incir, üzüm ve kavun gibi bağırsak çalıştırıcı meyvelerin bolca tüketilmesi faydalıdır. Bu besinler özellikle sabahları aç karnına tüketildiği zaman daha etkili olmaktadır. Ayrıca kuru meyveler çiğ olarak tüketilebileceği gibi komposto olarak da tercih edilebilir.

• Yağlar

Başta zeytinyağı olmak üzere, içinde doğal bitkisel yağ bulunan tahin. Ayçiçeği çekirdeği, kabak çekirdeği gibi besinlerin bolca tüketilmesi de gereklidir.

• Beyaz et: Beyaz et veya balık eti tercih etmek bağırsakları rahatlatacaktır çünkü yüksek miktarda kırmızı et bağırsakları zorlar.

NOT: Aslında bağırsak hareketlerini artıran tüm besinler, yağlar vs. aç karna alındığında etkilidir. Çünkü daha hiçbir şey yemeden bağırsak hareketlerinizi sindirime yardımcı şekilde arttırdınız mı kabızlık riskini azalmış olacaksınız.

• GÜNLÜK YAŞAMDAKİ DAVRANIŞLARINIZ

Hareketli olmak ve stresinizi atmak için, pozitif enerji çalışmaları ve içe dönüş egzersizleri yapmak yardımcı olabilir. Bazı özel yoga hareketlerinin de bağırsakları sıkıştırarak ve çalıştırarak boşaltmaya yardımcı etkisi vardır.

 ÇOCUKLAR İÇİN

• İnek sütü tüketimini azaltılmalı ve keçi sütü tercih edilmelidir.
• Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği yedirilmelidir.
• Şekerli ürünler tüketilmemelidir.
• Pirinç pilavı ve makarna yerine bulgur pilavı tercih edilmelidir.
• Bağırsak florasını düzenlemek için ev yapımı yoğurt, kefir, yoğurt çorbası gibi gıdalar tercih edilmelidir.
• Orman meyveleri, posalı lifli sebzeler çocuğun beslenme programına eklenmelidir.
• Kuru meyveler ve bu meyvelerden hazırlanmış gıdalar tüketilmelidir.
• Asitli meşrubatlar, kahve ve siyah çay gibi içecekler çocuklara verilmemelidir.
• Hareketsiz çocuklar için aktivite alanı yaratılmalı ve çocuğun bol bol egzersiz yapması sağlanmalıdır.

NELERDEN KAÇINACAKSINIZ?

• Meyve-sebze seçimlerinde muz, şeftali, patates veya havuç gibi besinlerden kaçının.
• Konsantre meyve suları veya taze sıkılmış meyve suları yerine meyvenin kendisinin tüketin.
• Saflaştırılmış ekmek ve tahıl ürünlerinin yerine, tam tahıllı ekmek ve tahıl grupları tercih edin.
• Katı yağlar yerine zeytinyağı ve sıvı yağ karışımları tercih edin.
• İşlenmiş gıdalardan ve fastfood ürünlerden uzak durun.
• Tuvalet ihtiyacını ertelemeyin.
• Aşırı katı gıdalarla beslenmeyin.( Pilav, pirinç lapası, makarna, muz vb.)
• Aşırı inek sütü tüketmeyin.
• Hareketsiz kalmamaya çalışın.